"De Goede Week van dag tot dag"

Palmzondag

De dag waarop Jezus op een ezel Jeruzalem binnentrekt en als koning toegejuicht wordt. Mensen verwelkomen Jezus met ‘Hosanna! Hosanna!’, dezelfde mensen die vijf dagen later zijn vrijlating zullen afwijzen om de vrijlating van Barabbas te vragen en zullen schreeuwen: “Kruisig Hem, kruisig Hem!”

De traditionele palmstokken (met veel symbolen erop en eraan) en palmtakken zijn de hoofdrolspelers. Het is ook de eerste keer, gedurende de Goede Week, dat het Lijdensverhaal van Jezus wordt gelezen, op deze dag uit Lucas.

Deze viering onderscheidt zich vooral door de zegening van de palmtakken. Deze palmtakken worden bewaard tot Aswoensdag van het jaar daarop. Op die dag zullen deze takken worden verbrand om de as te gebruiken voor het opleggen van de as met de woorden “Memento homo quia pulvis est et in pulverem reverteris:” (Gedenk, mens, dat je stof bent en tot stof zult wederkeren”). Precies daar, in die woorden, is de prachtige cyclus van deze takken van Palmzondag gesloten.

Heilige Maandag

Na de pracht van Palmzondag treedt de liturgie van de rest van de Goede Week in het schrijnende Lijdensverhaal van Jezus in deze laatste dagen van zijn leven. Het Evangelie vertelt ons over Maria Magdalena die de voeten van Jezus wast en zalft, tot schande van Judas.

De liturgie bereidt onze ziel voor op de bedroefdheid die wij deze dagen zullen gaan voelen. Het Evangelie van vandaag plaatst ons in de laatste dagen van het leven van Jezus, wanneer hij wordt verwelkomd in het huis van Lazarus, de man die Hij heeft doen herrijzen. Er is een traditie die de ‘Maria’, zus van Lazarus koppelt aan Maria Magdalena, de zondares die Jezus met de andere heilige vrouwen overal volgde,. Zij zalfde de voeten van Jezus met een fles van zeer dure parfum. De leerlingen waren geschokt. Vooral Judas, wiens hebzucht en verraad al het hoogtepunt bereikten, bewerend dat het veel beter was geweest om de dure parfum te verkopen en aan de armen te wijden. Jezus aanvaardde het eerbetoon in afwachting van zijn ‘balsemen’ na zijn dood en bedankte het gebaar van Maria Magdalena, zeggend dat de armen altijd bij hen zouden zijn, maar dat ze Hem binnenkort niet meer bij hen zouden hebben.

Eigenlijk zijn de Heilige Maandag, Dinsdag en Woensdag dagen ter voorbereiding voor de Paastriduüm, (de periode vanaf de avondviering van Witte Donderdag tot en met de vespers van Paaszondag. Goede Vrijdag en Stille Zaterdag maken hier deel van), de kern van de Heilige Week.

Heilige Dinsdag

De liturgie van deze dag wordt gekenmerkt door de verheerlijking van het kruis, het symbool van het christendom. De liturgie van het Getijdengebed begint met de Lamentaties (de Klaagliederen) van Jeremia, waarin de verwoesting en pijn van Jeruzalem gepoëtiseerd wordt vanwege de zonden van het volk.

Het is een dag bestemd voor het Sacrament van Verzoening. Het is een periode van inkeer daarom in veel kerken en kathedralen is er een speciale gelegenheid om je te verzoenen met je hemelse Vader met één van de meest geweldige geschenken die God ons heeft gegeven, het Sacrament van Boete en Verzoening.

In de Eucharistieviering van vandaag wordt stilgestaan bij de Afscheidsrede van Jezus (in het evangelie volgens Johannes).

Schortelwoensdag

Ook Heilige Woensdag genoemd. De dag wordt zo genoemd omdat het klokgelui wordt opgeschort tot en met Stille Zaterdag. De laatste keer dat de klokken geluid mogen worden is bij de lofzang in de viering van Witte Donderdag. In het evangelie horen we hoe het Sanhedrin (het Joodse religieuze tribunaal) bij elkaar is gekomen en besloten dat ze Jezus wilden doden. Judas was kwaad over de olie gebruikt om de voeten van Jezus te zalven. Hij vertrekt hierop naar het Sanhedrin en biedt zijn diensten aan, hij wil Jezus wel verraden voor geld. Vanaf dat moment keek Judas uit naar een geschikte mogelijkheid om zonder te veel oproer Jezus gevangen te laten nemen.

Op deze dag beginnen al met de voorbereidingen van het grote thema van de Witte Donderdag: ‘naastenliefde’ om de liefde van Christus te imiteren: “En de liefde die God is, heeft zich onder ons geopenbaard doordat Hij zijn enige Zoon in de wereld gezonden heeft, om ons het leven te brengen”. “Als God ons zozeer heeft liefgehad, moeten ook wij elkander liefhebben.”

Witte Donderdag

Vandaag eindigt de Vastentijd. Witte Donderdag is, samen met de festiviteiten van Sacramentsdag en Hemelvaart, de eerste van de drie belangrijkste donderdagen van het jaar.

Jezus viert het Laatste Avondmaal en stelt daarmee de Eucharistie en het Priesterschap in. We vieren de Heilige Mis zoals Jezus het heeft opgedragen en het eindigt in de stilte van de Hof van Olijven, waar Jezus bidt.

In de ochtend verzamelt de bisschop, in alle kathedralen van elk bisdom, de priesters rond het altaar en, in een zeer plechtige Heilige Mis, zegent hij de Heilige Oliën die later zullen worden gebruikt in de Sacramenten van het Doopsel, de Vormsel, de Priesterwijding en Zalving van de zieken. Dit gebeurt in sommige plaatsen in de avond van de Schortelwoensdag.

In de avondmis staan we stil bij het Laatste Avondmaal en neemt de priester vóór het het vieren rond Brod en Wijn een handdoek en water en wast de voeten van twaalf mannen, zo herinnert hij ons hetzelfde gebaar van Jezus met zijn apostelen tijdens het Laatste Avondmaal. De voetwassing verwijst naar de dienstbaarheid en de liefde van Christus, die gekomen is, “niet om gediend te worden maar om te dienen”.

De hosties voor de communie van deze viering en van de viering van de volgende dag moeten tijdens deze viering worden geconsacreerd. Als we het ‘Eer aan God in den hoge’ wordt gezongen, horen de klokken van de kerk te luiden om daarna te zwijgen tot in de Paaswake.

Na het ‘Gebed na de communie’ komt een belangrijke eucharistische plechtigheid. Het gaat om de processie om het Heilig Sacrament, begeleid met kaarsen en wierook, door het kerkgebouw te brengen naar de plaats waar het bewaard zal worden. Dit is meestal een zijaltaar of een kapel voor dit doel speciaal ingericht, sober versierd en uitnodigend voor gebed. De kruisen in de kerk worden bedekt met een rode of paarse doek.

Dan worden een van de belangrijkste eucharistische hymnen gezongen, de eeuwig mooie “Pange-lingua” van Sint-Thomas van Aquinas. Vandaag worden alle coupletten gezongen, waarvan ‘Tantum ergo‘ de bekendste is, maar ook de “Mandatum novum do vobis…, Een nieuw gebod geef Ik u: gij moet elkaar liefhebben, zoals Ik u lief heb gehad”.

In veel steden over de wereld kunnen de gelovigen tijdens deze nacht en in de ochtend van de Goede Vrijdag kerken van de stad bezoeken om voor het Heilig Sacrament een moment van aanbidding en dankbaarheid te wijden, en om Jezus te begeleiden in het gebed van de Hof van Olijven.

Goede Vrijdag

Op deze dag geeft Jezus zijn leven tot het uiterste, uit liefde voor elke mens, voor de verlossing van de zonden. De plechtigheid van vandaag is geen Heilige Mis maar een gedenken van het lijden en sterven van de Heer. Meestal in de avond staan wij speciaal bij stil met een plechtige liturgie met Kruisverering en gezongen Lijdensverhaal.

In de kerken zijn de beelden bedekt met een paarse doek zoals het kruisbeeld, het tabernakel is open omdat Jezus ‘er niet meer is’.

De paarse kleur in de liturgie van de kerk betekent rouw. Het beeld van de Maagd Maria hoort in het zwart gekleed zijn als een teken van rouw om de dood van haar Zoon.

Tussen 15 en 18 uur wordt de Kruisweg gebeden, zodat deze op dezelfde tijd gebeurt als de kruisiging en dood van Jezus. De Kruisweg is een overweging en gebed bij de verschillende momenten van de lijdensweg van Jezus.

Stille Zaterdag

Het is een dag van stilte en rouw om de dood van de Verlosser. We waken in afwachting van de Verrijzenis van Jezus.

Er zijn geen andere liturgische vieringen voorafgaan aan de Paaswake. Bij het invallen van de schemering begint de plechtige Paaswake. De Paaswake hoort in haar geheel in de nacht gevierd te worden, zodat de viering kan eindigen vóór de dageraad van de zondag.

In het eerste deel van de viering, het lichtritus, wordt het nieuwe vuur gezegend.. Het vuur is buiten de kerk ontstoken, terwijl de kerk volledig donker is en de gelovigen wachten met kaarsen in hun handen.

Er moet gezorgd worden voor een nieuwe Paaskaars. Om een werkelijk teken te kunnen zijn, moet de nieuwe Paaskaars vervaardigd zijn uit was, elk jaar nieuw en uniek zijn en opvallende groot. Het mag nooit een imitatie-kaars zijn, want zij moet het beeld oproepen van Christus, het licht van de wereld. Zij wordt gezegend met de tekenen en de woorden die in het missaal staan aangegeven.

De priester zegent en ontsteekt de Paaskaars aan dat nieuwe vuur en begint een plechtige processie richting het hoofdaltaar terwijl de kerk in het donker blijft. Hij stopt bij de ingang, naast de eerste gelovigen en roept: “Lumen Christi” (het licht van Christus), en breng de gelovigen steken hun kaarsen aan met datzelfde vuur. De gelovigen antwoorden: “Deo gratias” (Godzijdank). En op deze manier stopt de priester tot drie keer om het Licht van Christus tussen de gelovigen te delen. Op deze manier verbreidt het licht van de Paaskaars zich geleidelijk naar de kaarsen die allen in de hand houden.

Het Licht breekt door de duisternis. Jezus is sterker dan de dood en verrijst.

Bij het altaar wordt de Paaskaars plechtig in de grote kandelaar naast het ambo geplaatst.

We lezen meerdere lezingen (zeven lezingen uit het Oude Testament die Gods wonderwerken in de heilsgeschiedenis gedenken, en twee uit het Nieuwe, namelijk de boodschap van de verrijzenis volgens de drie synoptische evangelies en de lezing uit de Apostel over het christelijk doopsel als sacrament van Christus’ verrijzenis). Tenslotte wordt de verrijzenis van de Heer verkondigd in het Evangelie als hoogtepunt van de gehele dienst van het Woord. In veel plaatsen wordt de kerk in het donker tot deze aankondiging, dan gaan alle lichten van de kerk aan en alle orgels spelen samen en klokken van de kerk luiden als aankondiging en eerbetoon voor de Verrijzenis van Jezus.

Tijdens deze prachtige liturgie vernieuwen we ook onze Doopgeloften nadat het water van het doopsel op een zeer indrukwekkende wijze is gezegend. Hoe mooi als de Paaskaars driemaal in het doopbekken wordt gedompeld. Het water wordt bevrucht….

Paaszondag

Jezus is verrezen! Dit wordt uitbundig en plechtig gevierd, God heeft voor ons de overwinning behaald. Daarom moet de Hoogmis op deze dag van Pasen met zo groot mogelijke plechtigheid gevierd worden. De schuldbelijdenis wordt vervangen door de besprenkeling van de gelovigen met het water dat tijdens de Paaswake gezegend is. Met dit water worden ook de wijwatervaten bij de ingang van de kerk gevuld.

Als lezing uit het Evangelie voor de mis op Paasdag wordt de tekst uit Johannes voorgehouden over het vinden van het lege graf.

De Paaskaars heeft haar plaats bij de ambo of bij het altaar, en wordt in de Paastijd (tot en met Pinksteren) minstens bij alle liturgische vieringen van meer plechtige aard aangestoken, zowel bij de Eucharistievieringen als bij het morgen- en avondgebed.