Paus roept Italiaanse bisschoppen op een nationale synode te houden

Rome

De paus deed zijn uitspraken zaterdag ten overstaan van vertegenwoordigers van de dienst catechese van de Italiaanse bisschoppenconferentie.

De oproep van Franciscus is opvallend, omdat momenteel ook in Duitsland en Australië aan een synodale weg gewerkt wordt. De zogenaamde ‘synodale weg’ die in Duitsland door de bisschoppen aldaar is ingeslagen wordt vanuit Rome juist met argusogen gevolgd omdat de Duitse katholieken er de meest heikele thema’s op het programma hebben gezet: levensstijl van priesters, seksuele moraal, uitoefening van autoriteit in de kerk en de plaats van vrouwen in de kerk.

Zowel in Duitsland als Australië willen de bisschoppen het vertrouwen van de gelovigen weer terugwinnen na de vele misbruikschandalen.

In Italië wil Franciscus aansluiten bij een nationale conferentie die de Italiaanse kerk in 2015 in Florence hield. Tijdens zijn toespraak toen waarschuwde hij de Italiaanse katholieken ervoor aan achterhaalde voorstellingen vast te houden. Maar volgens Franciscus is de kerkelijke leer geen gesloten systeem zonder twijfels of vragen. Het christendom is als levende godsdienst in staat zich te ontwikkelen, zei Franciscus toen.

Vijf jaar later moet de Italiaanse katholieke kerk bij deze conferentie van Florence aansluiten om samen op weg te gaan, vindt Franciscus. Een synode is namelijk volgens hem ‘ook een vorm van catechese’. En een vorm van kerkelijke vernieuwing.

Opvallend in de toespraak van de paus was de nadruk die hij legde op het belang van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965). Kerkelijke catechese moet volgens de paus het evangelie verkondigen in een spraak die mannen en vrouwen van vandaag kunnen verstaan. ‘De geest van de verkondiging moet vernieuwd worden’, vond Franciscus.

Maar vernieuwing kan niet grenzeloos. Het concilie is ‘leerambt van de kerk’, zei Franciscus indringend. ‘Ofwel je bent deel van de kerk en je volgt het concilie, ofwel je volgt het concilie niet en je doet het op je eigen wijze, naar eigen wens, dan sta je niet in de kerk’, voegde hij er aan toe. Met het concilie kan niet onderhandeld worden en er kan niet selectief mee worden omgegaan, vindt de paus.

In het verleden gebeurde dat selectieve aannemen van de leer echter ook al, zoals de Duitstalige latere oud-katholieken dat volgens Franciscus tijdens het Eerste Vaticaans Concilie (1869-1870) deden inzake het dogma van de pauselijke onfeilbaarheid dat zij weigerden aan te nemen. ‘Zij vonden dat zij de ware katholieken bleven en nu wijden ze vrouwen tot priesters’, zei Franciscus waarschuwend. Die waarschuwing was waarschijnlijk niet zozeer aan de oud-katholieken gericht, als wel aan de Duitse kerk: lokale kerkvernieuwing is nodig maar kan zich niet buiten het geheel van de zich constant ontwikkelende kerkelijke leer plaatsen.

Katholieke synodes en concilies

Binnen de rooms-katholieke kerk wordt de van oorsprong Griekse term synode gebruikt om raadgevende vergaderingen zonder beslissingsbevoegdheid aan te duiden, dit in tegenstelling tot het gebruik van deze term in protestantse en orthodoxe kerken. Deze kunnen over een bepaald onderwerp gaan en zowel op diocesaan, regionaal of universeel niveau plaatshebben. Besluitvormende vergaderingen worden in de katholieke kerk met het van oorsprong Latijnse synoniem concilie aangeduid.

Afbeelding van Jörg Upahl via Pixabay