Dit is de nieuwe paus: „De kerk moet missionair zijn”

Het blijft lang spannend achter de gesloten deuren van de Sixtijnse Kapel, waar 133 kardinalen sinds woensdag in conclaaf zijn om een nieuwe paus te kiezen. Totdat er donderdag om 18:08 uur witte rook uit de schoorsteen kringelt: ze zijn eruit. De naam van Robert Francis Prevost staat na vier stemronden op het briefje van minstens twee derde van de kardinalen.

De opvolger van de vorige maand overleden paus Franciscus legt een eed van gehoorzaamheid af en verschijnt ruim een uur later, in het pauselijk rood-wit gekleed, onder luid gejuich van het publiek op het balkon van de Sint-Pieter. Hij groet, zegent en houdt zijn eerste toespraak als paus.

Leo XIV zegt dat God „zonder voorwaarden” van mensen houdt. De wereld heeft licht nodig, vindt hij. „We zijn discipelen van Christus en Hij gaat ons voor.” De kerk moet missionair zijn, bruggen bouwen naar anderen en iedereen welkom heten, in liefde, zo is zijn boodschap. De nieuwe paus, die zich een „zoon van Augustinus” noemt en een gebed tot Maria uitspreekt, roept vervolgens op tot „vrede voor alle volkeren”.

Zendeling

Na twaalf jaar Franciscus heeft de Rooms-Katholieke Kerk, met 1,4 miljard leden wereldwijd, weer een nieuwe leider. Voorafgaand aan het conclaaf staat de naam van Prevost, die lid is van de augustijnerorde, op verschillende lijstjes van ”papabile”, kardinalen van wie wordt gedacht dat ze best weleens tot paus gekozen kunnen worden.

Prevost wordt geboren op 14 september 1955 in Chicago als zoon van ouders met Franse, Spaanse en Italiaanse wortels. Hij studeert wiskunde en na zijn priesterwijding in 1982 werkt hij vanaf 1985 als missionaris en later als bisschop in Peru. Prevost sticht er parochies, leidt een seminarie en is actief betrokken bij de opleiding van bisschoppen.

Kardinaal is hij nog niet zo lang: sinds 30 september 2023. In dat jaar wordt hij ook benoemd tot prefect van de Dicasterie voor de Bisschoppen, een belangrijke functie in het Vaticaan. Die neemt besluiten over de benoemingen van bisschoppen.

Traditioneel

De nieuwe paus Leo XIV is daarmee een ervaren kerkleider. Hij wordt gezien als pragmatisch en gematigd, als iemand die luistert, bemiddelt en verandering zonder polarisatie nastreeft, aldus de Italiaanse krant La Repubblica.

Prevost, die vooral in Latijns-Amerika en Rome verblijft, heeft net als paus Franciscus oog voor armen, vluchtelingen en het klimaat. In de spaarzame interviews die hij geeft, lijkt hij vast te houden aan traditionele rooms-katholieke leerstellingen. Zo is Prevost tegen de wijding van vrouwen tot diaken, maar steunt hij het synodaal proces van zijn voorganger, dat leken meer zeggenschap in de kerk wil geven.

Met de verkiezing van Prevost tot paus Leo XIV krijgt waarschijnlijk de koers die onder Franciscus is ingezet een vervolg. De nieuwe paus maakt er meteen een begin mee door in zijn eerste toespraak het belang van de missie van de kerk te onderstrepen. Ook deze paus zal bruggen willen slaan.

Eerste paus uit Noord-Amerika

• Nooit eerder deden zo veel kardinalen mee aan een conclaaf, de verkiezing van een paus: 133. Ze kwamen ook uit een recordaantal landen (70).
• Witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel is het teken dat er een paus is gekozen. Hetzelfde gebeurt bij de Basiliek van de Heiligen Agatha en Barbara in het Noord-Brabantse Oudenbosch, deels een verkleinde kopie van de Sint-Pieter in Rome.
• De Amerikaanse kardinaal Robert Francis Prevost is de 267e paus. De Rooms-Katholieke Kerk ziet hem als de opvolger van de eerste bisschop van Rome, de apostel Petrus.
• De nieuwe paus kiest voor de naam Leo XIV. Bekende voorgangers met die naam zijn paus Leo I de Grote (400-461), die strijdt tegen de pelagianen, en paus Leo XIII (1810-1903). Diens encycliek ”Rerum Novarum” is belangrijk voor de ontwikkeling van de rooms-katholieke sociale leer.
• Prevost komt uit de Verenigde Staten. Niet eerder kwam er een paus uit dat land.
• De enige ‘Nederlandse’ paus was Adrianus VI (1522-1523).